بسم الله الرحمن الرحیم
با توجه به بحثی که در خصوص میزان اثربخشی و کارآیی کمیته های حفاظت فنی و بهداشت کار و راهکارهای ارتقای عملکرد این کمیته ها در زمینه ایمنی در گروه بازرسان کار کل کشور رخ داد، مطالب مطروحه در بحث مزبور، به شکل زیر جمع بندی و تقدیم می گردد:
1
-کمیته حفاظت عامل خوبی در ایمن سازی کارگاه ها می توانند به حساب آیند در صورتی که اعضایش توجیه باشند و هر کدام نقش خود را به خوبی ایفا کند، نماینده کارگر رعایت ایمنی و رفاه کارگران را بنماید، کارفرما نیازهای مالی را در کمیته حمایت کند، مسئول فنی هم عملیاتی بودن طرح های ایمنی را تحلیل کند و مسئولان ایمنی و بهداشت هم با دانش و ابتکار خود نسبت به ارائه طرح های اصولی، عملیاتی و متناسب با شرایط کارگاه اقدام نمایند.
2- بیش از نیمی از کمیته های حفاظت فنی و بهداشت کار در حوزه ایمنی عملاً فاقد فعالیت واقعی و موثر هستند و به صورت صوری یا ناکارآمد فعالیت میکنند که بخشی از آن به خاطر نبود فرهنگ ایمنی و اهتمام به مسائل ایمنی در تمام اجزاء کارگاه است.
3-نگاه صرفاً مالی برخی مسئولان ایمنی در کمیته های حفاظت یکی از موانع فعالیت مناسب کمیته ها عنوان می شود.
4-یکی از مسائل مهمی که به آن اشاره می شود این است که نگاه موجود در خصوص لزوم تشکیل کمیته حفاظت فنی برای تمام کارگاه ها از قبیل کارگاه های بالای 25 نفرکارگر که صرفاً کار دفتری و یا اداری دارند موجب گردیده است تا تشکیل کمیته حفاظت فنی و به کارگیری مسئول ایمنی در بسیاری از کارگاههایی که توسط نرم افزار بازرسی کار، مشمول تشکیل کمیته حفاظت معرفی می شوند، عملاً موضوعیتی نداشته باشد و گویا برخی از همکاران برای بالا نرفتن آمار کارگاه های فاقد کمیته، تعداد کارگران این شرکت ها را کمتر از 25 نفر ثبت می کنند.
5-عدم احراز صلاحیت مسئولان ایمنی و از سوی دیگر موجود نبودن تعداد کافی از فارغ التحصیلان و متخصصان ایمنی در کشور موجب گردیده است تا عملاً مسئولان ایمنی در بسیاری از کارگاه فاقد مهارت، تخصص و کارآیی لازم باشند و فشار چندانی نیز در خصوص بکارگیری فرد ذیصلاح نتوان وارد نمود.
6-اصلاح ایین نامه کمیته های حفاظت یکی از مواردی است که برای ارتقای بهره وری و کارآیی کمیته های حفاظتی ضروری به نظر می رسد چرا که بسیاری از مشکلات موجود در این عرصه ناشی از نقایص همین آئین نامه است.
7-متأسفانه آئین نامه موجود و پیش نویسی که در خصوص صلاحیت مسئولان ایمنی تدوین شده است صرفاً به تعداد کارگران به عنوان شاخص در تأسیس کمیته حفاظت یا شرایط مسئول ایمنی اشاره دارد در حالی که شاخص های مهمی مانند نوع صنعت، میزان حوادث ناشی از کار موجود در کارگاه، تعداد کارگران در معرض ریسک های شدید در کارگاه و ... اصلاً ملاک قرار نمی گیرند.
8-با توجه به تأسیس هسته های hse در بسیاری از کارگاه ها و رویه ای که نظام های مدیریت کیفیت مثل ohsas دنبال می کنند، همچنین قرابت مباحث ایمنی و بهداشت ومحیط زیست پیشنهاد می شود این کمیته ها به سمت واحدهای hse تغییر مسیر داده شوند.
9-بخشی که معمولاً مغفول می ماند عدم تناسب متخصصان ایمنی موجود، نیاز کشور، مقررات موجود و نیازسنجی و جهت گیری آموزشی است، تا وقتی که این تناسب ها برقرار نشود عملاً تمام مقرراتی که در این زمینه وضع می شود احتمالاً اجرایی نخواهند شد.
10-برخی از دوستان به صورت خودجوش با همکاری مراکز دانشگاهی محل مانند دانشگاه های علمی کاربردی، اقدام به افزودن رشته ی کاردانی ایمنی و بهداشت به رشته های تحصیلی این دانشگاه ها نموده اند که ضمن قابل تقدیر بودن این تلاش، یقیناً اگر چنین هماهنگی هایی از سوی وزارتین تعاون و علوم انجام شود به مراتب موثر تر خواهد بود.
11-یکی از مواردی که همکاران آن را موجب کارایی کمیته های حفاظت می دانند این است که مسئولان فنی یامدیران تولید همزمان به عنوان مسئول ایمنی نیز فعالیت نمایند که در این صورت معمولاً مسائل ایمنی ذیل سایه سنگین مسائل فنی و میزان تولید فراموش می شوند و این در صورتی است که آیین نامه در برخی شرایط اجازه می دهد مسئولین فنی یا تولید به عنوان مسئول ایمنی نیز در کارگاه حضور داشته باشند.
12-از دیگر مواردی که موجب کاهش کارایی کمیته های حفاظت فنی است چارت اداری مسئول ایمنی است، وقتی مسئول ایمنی با چند واسطه به مدیر ارشد کارگاه وصل شود عملاً مسائل و گزارش های ایمنی از دایره تصمیمات مدیریت ارشد (کارفرما یا مدیرعامل) دور می مانند و این در صورتی است که استانداردهای مدیریت ایمنی کارگاه ها، مسئول ایمنی را بلاواسطه زیرمجموعه مدیر ارشد کارگاه می شناسند.
13-یکی از مسائلی که در بکارگیری مسئول ایمنی برای کمیته حفاظت فنی مانع ایجاد می کند توان مالی ضعیف بسیاری از کارگاه هاست. برخی از کارگاه ها در پرداخت حقوق و مزایای کارگران عادی خود ناتوان هستند و بعضاً اقدام به تعدیل نیرو نیز می کنند و در این حال فشار در خصوص جذب یک نیروی مستقل در خصوص ایمنی معمولاً کاری بسیار سخت است.
14-مقایسه عملکرد ادارات بهداشت محل در خصوص مباحث بهداشتی در کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار با عملکرد ادارات تعاون، کار و رفاه محل معمولاً رخ می دهد ولی دراین مقایسه مسئله ی مهمی نادیده انگاشته می شود و آن تک محوری بودن وزارت بهداشت در حوزه بهداشت است، در حالی که بازرسی کار با توجه به این که زیرمجموعه معاونت روابط کار (به عنوان تنظیم کننده روابط کار) و وزارت متبوع (به عنوان متولی اشتغال و خدمات اجتماعی به بیکاران و ....) است عملاً باید ملاحظه مسائل مالی کارگاه و جلوگیری از بروز هرگونه تنش در کارگاه را نیز در بکارگیری مسئولان ایمنی و همه ی مسائل ایمنی سازی کارگاه و به خصوص برخورد قهری در خصوص عدم جذب نیروی متخصص در زمینه ایمنی بنماید.
15-در خصوص تبصره ماده 93 قانون کار، موضوع لزوم تأیید صلاحیت مسئولان ایمنی توسط وزارت کار، برخی از استان ها به صورت خودجوش مسائلی را در تأیید صلاحیت مسئولان ایمنی لحاظ می کنند که با توجه به عدم مقررات مشخص در این خصوص که قاعدتاً قبلاً باید تدوین می شده است، متهم به گزییش سلیقه ای مسئولان ایمنی می شوند و تسری این روش به عنوان یک روش استاندارد غیر قابل دفاع است.
16-نزدیکی وهمکاری مسئولان ایمنی و بهداشت حرفه ای در کمیته های حفاظت فنی و بهداشت کار می تواند بسیاری از مشکلات هر دو حوزه ایمنی و بهداشت را به صورت توأمان مرتفع نماید ولی عدم تعامل صحیح بین ادارات بازرسی کار و بهداشت کار و بعضاً ورود این دوحوزه در اختیارات خاص همدیگر، موجب شده تا از این ظرفیت به خوبی استفاده نشود.
17-به منظور نظارت بهتر بر میزان واقعی بودن صورتجلسات کمیته حفاظت، همچنین تشویق کارفرما به اجرای بهتر جلسات کمیته حفاظت، برخی از بازرسان کار تعدادی از آخرین صورتجلسات کارگاه را به همراه خودشان به کارگاه می برند و میزان صحت محتویات آنها را می سنجند، ضمناً کنار هم گذاشتن صورتجلسات و بررسی روند مصوبات نیز می تواند میزان واقعی بودن آنها را نشان دهد که این روش ها نیز به سایر همکاران توصیه شد.
