طرح انتخاب بازرس کار برتر از طرح های خوبی است که در سال گذشته اجرا شد و همچنان ادامه یافته است و مفتخرم به این که بخش های زیادی از این طرح، عیناً از طرح ارسالی حقیر برداشته شده است (گر چه هرگز به آن اقرار نشد)؛ در این طرح، شغل بازرسی کار که دامنه ی گسترده ای از تحقیق، پژوهش و اجرا در حوزه های کارگاهی، اقتصادی، اجتماعی، حقوقی و صنعتی را در می گیرد، بر اساس شاخص های متنوعی قابل ارزیابی می شود و بازرسان کار متقاضی شرکت در این طرح، مستندات خود را به کمیته های استانی ارسال می کنند و این کمیته ها نیز با بررسی مستندات و فرم های ارزیابی، تعدادی از بازرسان کار را انتخاب و مستندات و فرمهای مربوطه را جهت بررسی به کمیته کشوری ارسال می کنند تا ایشان نیز ارزیابی نهایی را انجام و بازرسان کار برتر کشوری را معرفی کنند.
به لحاظ مشخصات طرح:
پس از اجرای طرح در سال 91، بخش هایی از شاخص ها اصلاح شد تا ارزیابی ها دقیق تر و اصولی تر انجام شود؛ مهمترین تغییرات طرح این بود که تمام شاخص ها (به غیر از شاخص دوره های آموزشی) به صورت سالانه محاسبه می شوند و حال این که در دوره قبل تنها شاخص های مربوط به عملکرد سالانه بازرسی کار سالانه محاسبه می شد، که این مسئله محاسن و معایبی دارد؛ یک حسن این اصلاحات این است که بازرسان کاری که تاکنون عملکرد چندان قابل توجهی نداشته اند ناامید نشده و با انگیزه برای سال بعد خود برنامه ریزی نمایند، اما ایراد این مسئله این است که عملاً با توجه به عدم تحقق پیشنهاد، طرح، بسته های فرهنگی و تقدیرنامه های قابل توجه در یک سال، سهم این امتیازات نسبت به عملکرد سالانه بازرسی کار کاهش می یابد و عملاً با افزایش سهم عملکرد بازرسی کار که از نرم افزار بازرسی استخراج می شود، بیم می رود کیفیت ارزیابی کاهش یافته و تنها در آمارهای تخصصی عملکرد بازرسی کار خلاصه شود.
یکی دیگر از ایرادات طرح، به ایرادات نرم افزار بازرسی کار بازمی گردد. بخش بزرگی از شاخص های موجود در طرح براساس نرم افزار بازرسی تعیین می شوند، لیکن متأسفانه دقت عمل استان ها و بازرسان کار مختلف در استفاده از نرم افزار بازرسی کار به شدت متفاوت است که بخشی از این تفاوت در عدم به روز آوری، اصلاح و تکمیل نرم افزار بازرسی است و بخش دیگر آن در عدم نظارت مناسب و یکپارچه بر عملکرد بازرسان کار و ادارات بازرسی کار مختلف است.
به لحاظ اجرای طرح:
نگاهی به تعداد استان ها و بازرسان کار شرکت کننده در طرح نشان می دهد که با توجه به این که اولین دوره اجرای این طرح را پشت سر گذاشتیم، برخی استان ها یا بازرسان کار از این طرح استقبال مناسبی نکرده اند که به نظر اینجانب، دلیل این مسئله را باید در عدم تشکیل به موقع و دقیق کمیته های استانی و نظارت بر عملکرد آن ها جستجو کرد. متأسفانه هر دو طرح بازرس کار برتر و گزارش حادثه برتر به دلیل عدم تشکیل کمیته های قوی و عدم حساسیت ادارات بازرسی کار بر این مسائل به صورت جامع اجرا نمی شوند و بازرسان کار از ثمرات طرح محروم می مانند.
به لحاظ اهداف طرح:
پروسه انتخاب بازرس کار برتر، یک فرایند نسبتاً پرزحمت است که تعداد زیادی از بازرسان کار داوطلب و اعضای کمیته های استانی و کشوری را درگیر می کند تا در نهایت اهداف طرح محقق گردد. مهمترین اهداف طرح در چند بخش دنبال می شود:
1- مباحث شناختی: شناسایی علمی و اصولی پتانسیل و توانایی های بازرسان کار و خارج شدن از ارزیابی های تک بعدی که تنها بر مبنای نرم افزار بازرسی کار انجام می شده است.
2- مباحث انگیزشی: یکی از اهداف طرح این است که انگیزه ی بازرسان کار را افزایش دهد تا به لحاظ کیفی و کمی عملکرد خود را ارتقا دهند. صرف وجود طرح نشان می دهد که سیستم در حال پایش عملکرد نیروی انسانی وظیفه شناس و نخبه است و همین مسئله موجب می شود تا نیروی کار احساس نکند که حاصل زحماتش دیده نمی شود. مختصات طرح طوری است که موجب شود بازرسان کار تک بعدی کار نکنند و به فعالیتهای گسترده در زمینه های مختلف تحقیق، فرهنگساری، ارتقای قوانین و عملکردی روی آورند و در نهایت موجب ارتقای سطح بازرسی کار در اهداف مصرح در قانون کار گردد. مباحث انگیزشی در این طرح در قالب تشویق های مادی و معنوی دیده شده است.
3- مباحث مدیریتی: یکی از اهداف جدی که در طرح دیده شده است شناسایی قابلیتهای بازرسان کار برای بکارگیری ایشان در عرصه های حساس مدیریتی است. به یقین هرچه نظام های ارزشیابی دقیقتر باشند، شناخت سیستم از نیروهای انسانی و امکان بکارگیری متناسب با توانایی هایشان نیز بیشتر می شود. هرچه انتخاب و بکارگماری مدیران متخصص و نخبه بیشتر شود، عملکرد سیستم ارتقا می یابد و حال این که اگر چنین اتفاقی رخ ندهد، معمولاً پستهای مدیریتی براساس قالبهای قدیمی تک بعدی و غیر اصولی مانند سابقه ی صرف و رابطه بازی دست به دست می شوند.
به لحاظ تحقق اهداف طرح:
علی رغم اراده ی خوب و تلاشهای زیادی که پای اجرای این طرح صرف شده است، لیکن تحقق اهداف آن به دلیل برخی از ایرادات به صورت کامل محقق نگردیده است، که امیدواریم این ایرادات مرتفع گردند:
1- با حساسیت اداره کل بازرسی کار و ادارات بازرسی کار، تمام استان ها به صورت فعال در این طرح حاضر شوند تا نخبگان بازرسی کار تمام استانها شناسایی گردند.
2- علی رغم گذشت چند ماه از مشخص شدن نتایج طرح بازرس کار برتر سال 90 هنوز فقط تقدیرنامه های این طرح محقق گردیده است که این مسئله موجب می شود تا بازرسان کار برتر و سایر همکاران ایشان به مشارکت در این طرح علاقه چندانی نشان ندهند.
3- با توجه به این که پس از مشخص شدن نتایج طرح بازرس کار برتر، پستهای جدیدی به عنوان کارشناس مسئول بازرسی کار تعریف و انتصاباتی در این خصوص صورت گرفته است، به نظر می رسد که متأسفانه بازرسان کار برتر کشوری از این پست ها و سمت ها که جایگاهی برای بروز نیروهای بالقوه بازرسی کار بود دور مانده اند و عملاً فرصت مناسبی در این خصوص از دست رفته است.
نتیجه:
امیدوارم با بهبود مستمر طرح بازرسان کار برتر، اهداف طرح نیز به صورت کامل محقق گردد و بازرسان کار، مجموعه بازرسی کار، کارگاه های مشمول قانون کار، کارگران و کارفرمایان نیز از ثمرات آن بهره مند گردند. ضمناً بازرسان کاری که تمایل دارند، می توانند برای مشارکت در طرح بازرس کار برتر به اینجا مراجعه کنند و فرمها و دستورالعمل مربوطه را دانلود کنند.
